ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ/ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ-ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΗΘΙΚΗΣ ΒΛΑΒΗΣ

Με την 8628/2025 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών αναγνωρίστηκε αποζημίωση κυμαινόμενη από 2.000-2.400€/άτομο πλέον τόκων σε αποφοίτους Μηχανικούς Έργων Υποδομής/Δομικών Έργων λόγω της χρόνιας παράλειψης του κράτους να τους αναγνωρίσει επαγγελματικά δικαιώματα. Η αποζημίωση διαβαθμίστηκε βάσει του χρόνου αποφοίτησης εκάστου ενάγοντος:

Το κρίσιμο σκεπτικό της απόφασης:

“14. Επειδή, η Διοίκηση υπείχε, διαχρονικά, με βάση τις διατάξεις των άρθρων 25 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 1404/1983, 18 παρ. 2 του ν. 3794/2009, 46 παρ. 3 και 4 του ν. 4485/2017 και 257 του ν. 4610/2019, ορθά ερμηνευόμενες, ενόψει και του σκοπού τους και του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος, την υποχρέωση να ρυθμίσει κανονιστικά, μέσω έκδοσης προεδρικών διαταγμάτων -τα οποία μάλιστα, ειδικά όσον αφορούν την κατηγορία των πτυχιούχων ΤΕΙ του ν. 1406/1983, συνιστούν, τον προβλεπόμενο στην διάταξη του άρθρου 16 παρ. 7 του Συντάγματος εκτελεστικό νόμο- τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων Μηχανικών ΤΕ των Τ.Ε.Ι., ανεξάρτητα εάν αυτοί έλαβαν πτυχίο πριν ή μετά την ένταξη (το έτος 2001) των εν λόγω Ιδρυμάτων στην ανώτατη εκπαίδευση (πρβ. ΣτΕ 2073/2022 7μ σκ. 12). Την υποχρέωσή της αυτή παρέλειψε με την πάροδο εύλογου χρόνου από την ακύρωση με την απόφαση 678/2005 της Ολομελείας του ΣτΕ των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 1 του π.δ/τος 318/1994 (πρβ. ΣτΕ 4917/2012 σκ. 11). Η παράλειψη αυτή συνεχίζεται επί μακρόν και υπό την ισχύ όλων των προαναφερόμενων σχετικών εξουσιοδοτικών διατάξεων (βλ. ΣτΕ 2073/2022 σκ. 13). Η πιο πάνω παράλειψη απομείωσε τις επαγγελματικές δυνατότητες των εναγόντων. Για το συμπέρασμα αυτό λαμβάνεται υπόψη ότι πριν την ένταξη των ΤΕΙ στην ανώτατη εκπαίδευση οι κάτοχοι πτυχίου ΑΕΙ δραστηριοποιούνταν, καταρχήν, σε όλο το εύρος του αντίστοιχου επαγγέλματος, ενεργώντας όλες τις δυνατές επαγγελματικές πράξεις, πλην διαφορετικής νομοθετικής ρύθμιση, ενώ αντίθετα, οι απόφοιτοι των ΤΕΙ, δεν μπορούσαν να εξομοιωθούν νομοθετικά μαζί τους στον αντίστοιχο επαγγελματικό τομέα, διότι η εξομοίωση αυτή θα αναιρούσε την ποιοτική διάκριση μεταξύ ανώτατης και ανώτερης εκπαίδευσης (πρβ. ΣτΕ 4917/2012 σκ. 5), αλλά και μετά την πιο πάνω ένταξη, ο τεχνολογικός τομέας της ανώτατης εκπαίδευσης, εξακολούθησε να διαφοροποιείται από τον πανεπιστημιακό τομέα της, ως προς το ρόλο και την αποστολή του, και εξαιτίας της διαφοροποίησης αυτής δεν εξομοιώθηκαν τα επαγγελματικά δικαιώματα των αντίστοιχων πτυχιούχων (πρβ. ΣτΕ 2073/2022 σκ. 11). Η πιο πάνω παράλειψη συνιστά ταυτόχρονα και παραβίαση των συνταγματικών δικαιωμάτων των εναγόντων στην εργασία (άρθρο 22 παρ. 1 του Συντάγματος) και στην ακώλυτη και ισότιμη συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας (άρθρα 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1 του Συντάγματος) (πρβ. ΣτΕ 2073/2022 σκ. 13). Επιπρόσθετα, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας, τα παραπάνω προκάλεσαν ψυχική ταλαιπωρία και ανασφάλεια στους ενάγοντες ως προς την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Κατά συνέπεια, η επίμαχη παράλειψη ήταν ικανή, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, και πράγματι επέφερε ηθική βλάβη στους ενάγοντες, κατά τα τελευταία πριν την άσκηση της αγωγής τους πέντε έτη, εφόσον η πιο πρόσφατη αποφοίτηση (αυτή του 23ου) ανάγεται στον Μάρτιο του 2019. Με βάση τα παραπάνω συντρέχουν οι προϋποθέσεις ευθύνης του εναγόμενου για χρηματική ικανοποίηση των εναγόντων κατά τα άρθρα 105 ΕισΝΑΚ και 932 του ΑΚ (πρβ. ΣτΕ 2544/2013 7μ). Εξάλλου, η σχετική αξίωσή τους, έχοντας ως περίοδο αναφοράς τα πέντε τελευταία πριν την άσκηση της αγωγής τους έτη, δεν έχει υποπέσει στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 140 παρ. 1 του ν. 4270/2014, εφόσον η παράλειψη του εναγόμενου συνεχιζόταν, και κατά τα έτη αυτά, προκαλώντας τους αντίστοιχη ηθική βλάβη, και, άρα (πρβ. ΣτΕ 80/2013 7μ σκ. 9, αλλά και ΣτΕ 1827/2020 σκ. 10 και 11, και, επίσης, ΑΠ 136/1989, 49/1990 Ολομ., 832/2008, 1730/2010,1604/2014, 846/2021, 1223/2021 καθώς και ΣτΕ 1214/2002 σκ. 14) ο χρόνος παραγραφής για την αξίωση από την ηθική βλάβη κάθε έτους αρχίζει, κατά το άρθρο 141 του ίδιου νόμου, από το τέλος του, ενώ, ακόμη και για το παλαιότερο έτος 2019, διακόπηκε με την επίδοση της αγωγής στις 7.6.2024, χωρίς να έχει, κατά τον χρόνο αυτόν, συμπληρωθεί (βλ. ΔΕφΑθ. 671/2021 σκ. 8, 2811/2002). Κατά συνεκτίμηση, τέλος, του είδους της βλάβης των εναγόντων, που αφορά σε συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματά τους (επαγγελματική ελευθερία, εργασία, ακώλυτη και ισότιμη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Χώρας), του μακρού, πέραν κάθε εννοίας κράτους δικαίου, χρονικού διαστήματος της παράλειψης (πρβ. ΣτΕ Τριμελές Συμβούλιο Συμμόρφωσης άρθρου 2 ν. 3068/2002, πρακτικό 2/2025), του ότι για τους πτυχιούχους των ΤΕΙ του ν. 1404/1983, η παράλειψη αφορά σε εκτελεστικό του άρθρου 16 παρ. 7 του Συντάγματος πδ, του χρόνου κατά τον οποίο καθένας από τους ενάγοντες κρίθηκε άξιος πτυχίου από τη Σχολή του, της κατ’ εξακολούθηση παραβίασης της συνταγματικής υποχρέωσης της Διοίκησης (άρθρο 95 παρ. 5) να συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση, παρά την επιβολή, επανειλημμένα, χρηματικών κυρώσεων για την ίδια αιτία (βλ., στον διοικητικό φάκελο, το με ημερομηνία 15.12.2023 ηλεκτρονικό μήνυμα της πρώην Προέδρου της Επιτροπής του άρθρου 257 του ν. 4610/2019, πρβ. ΣτΕ Τριμελές Συμβούλιο Συμμόρφωσης άρθρου 2 ν. 3068/2002, απόφαση 38/2023), δικαιούνται, ως χρηματική ικανοποίηση, για την ηθική βλάβη τους, καθένας από τους 17η, 20ο, 24ο και 27η, το ποσό των 2.400 ευρώ, καθένας από τους 1η, 2η, 3ο, 4ο, 6ο, 9ο, 12ο, 18ο και 21ο, το ποσό των 2.300 ευρώ, καθένας από τους 5ο, 13η, 16ο και 26ο το ποσό των 2.200 ευρώ, καθένας από τους 7η, 8η, 10η, 11η, 14ο, 19η, 22ο και 25η το ποσό των 2.100 ευρώ, και καθένας από τους 15ο και 23ο το ποσό των 2.000 ευρώ (πρβ. ΔΕφΑθ. 671/2021 σκ. 11)”.