Με την 2108/2021 απόφαση του ΣτΕ ακυρώθηκε πειθαρχική ποινή δίμηνης αργίας σε δημοτικό σύμβουλο λόγω του ότι κατά την κρίση του ΣτΕ δεν συνέτρεχε στο πρόσωπό του το στοιχείο της βαριάς αμέλειας που απαιτεί το πειθαρχικό παράπτωμα της παράβασης καθήκοντος κατά το άρθρο 233 παρ. 2 στοιχ. α΄ του ν. 3852/2010, ενόψει των ενεργειών στις οποίες ο προσφεύγων προέβη κατά την άσκηση των καθηκόντων του, όπως τούτες αμετακλήτως διαπιστώθηκαν από την σχετική ποινική αθωωτική απόφαση:
Αριθμός 2108/2021
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Γ΄
2. Επειδή, με προσφυγή αυτή ζητείται η εξαφάνιση: α) της …/22.8.2019 απόφασης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης…, με την οποία επιβλήθηκε στον προσφεύγοντα, δημοτικό σύμβουλο Δήμου…., η πειθαρχική ποινή της αργίας δύο (2) μηνών για το πειθαρχικό παράπτωμα της παράβασης καθήκοντος από βαριά αμέλεια κατ’ άρθρο 233 παρ. 2 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87) και β) της 3/11.4.2019 γνωμοδότησης του Πειθαρχικού Συμβουλίου του άρθρου 234 του ίδιου νόμου.
…4. Επειδή, ο ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», όπως ίσχυε πριν από την τροποποίησή του με τον ν. 4558/2018 (Α΄ 133), ορίζει στο άρθρο 58 ότι: «1. Ο δήμαρχος προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του δήμου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας και ασκεί τα καθήκοντα του με γνώμονα τις Αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. Ειδικότερα, ο δήμαρχος: α) … ι) Μπορεί να αναθέτει, χωρίς αμοιβή, την εποπτεία και το συντονισμό συγκεκριμένων δράσεων του δήμου σε μέλη του δημοτικού συμβουλίου» [όπως η περίπτωση ι΄ προστέθηκε με το άρθρο 44 παρ. 2 του ν. 3979/2011, Α΄ 138], στο άρθρο 68 ότι: «1. Οι δημοτικοί σύμβουλοι έχουν υποχρέωση να μετέχουν σε όλες τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου και των επιτροπών του, στις οποίες έχουν εκλεγεί, καθώς και να εκτελούν με επιμέλεια τα καθήκοντά τους και κάθε εργασία που τους αναθέτει νόμιμα το συμβούλιο. 2. … », στο άρθρο 215 [όπως ήδη ισχύει μετά την αντικατάσταση του εδ. α΄ της παρ. 1 αυτού από το άρθρο 20 παρ. 1 του
ν. 4257/2014, Α΄ 93] ότι: «1. Συστήνεται στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., η οποία εντάσσεται στην οργανωτική δομή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης υπαγόμενη απευθείας στον Γενικό Γραμματέα … 2. Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. είναι αρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. και για τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών κατά το άρθρο 102 παράγραφος 4 του Συντάγματος. 3 …», στο άρθρο 216 παρ. 1 [όπως η παρ. αυτή ισχύει μετά την αντικατάστασή της από το άρθρο 20 παρ. 2 του ν. 4257/2014] ότι: «Σε κάθε Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. συστήνεται θέση προϊσταμένου αυτής, που φέρει τον τίτλο “Ελεγκτής Νομιμότητας”, αντίστοιχη με θέση προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης. …», στο άρθρο 233 ότι: «1. Στους … δημοτικούς συμβούλους, … επιβάλλονται οι πειθαρχικές ποινές της αργίας έως έξι μηνών και της έκπτωσης. 2. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας μπορεί να επιβάλλει τις πειθαρχικές ποινές της προηγούμενης παραγράφου στους αιρετούς που αναφέρονται σε αυτή: α. αν έχουν διαπράξει σοβαρή παράβαση των καθηκόντων τους ή υπέρβαση της αρμοδιότητας τους από δόλο ή βαριά αμέλεια, β. αν έχουν διαπράξει παραβάσεις των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί σύμφωνα με ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις. 3. Οι πειθαρχικές ποινές της παραγράφου 1 επιβάλλονται μετά προηγούμενη τήρηση της διαδικασίας του επόμενου άρθρου. 4. …» και στο άρθρο 234 ότι: «1. Οι πειθαρχικές ποινές της αργίας και της έκπτωσης επιβάλλονται με αιτιολογημένη απόφαση του Ελεγκτή Νομιμότητας, αφού προηγηθεί απολογία του εγκαλουμένου ή περάσει η προθεσμία που έχει τάξει ο Ελεγκτής Νομιμότητας με γραπτή κλήση στον εγκαλούμενο, χωρίς αυτός να έχει απολογηθεί. Η προθεσμία αυτή δεν μπορεί να είναι μικρότερη από δέκα ημέρες. 2. [όπως ήδη ισχύει μετά την τροποποίησή της από το άρθρο 20 παρ. 10 περ. α΄ του
ν. 4257/2014] Για την επιβολή των πειθαρχικών ποινών της αργίας και τη διάρκειά της, καθώς και της έκπτωσης απαιτείται σύμφωνη γνώμη πειθαρχικού συμβουλίου … 3. Ο εγκαλούμενος μπορεί να εμφανίζεται αυτοπροσώπως, καθώς και με πληρεξούσιο δικηγόρο ή να εκπροσωπείται από πληρεξούσιο δικηγόρο στο συμβούλιο και να υπερασπίζεται τον εαυτό του. Το συμβούλιο συνεδριάζει σε δημόσια συνεδρίαση για την οποία συντάσσονται πρακτικά, μπορεί να εξετάζει μάρτυρες και να εκτιμά οποιοδήποτε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο. Η σύμφωνη γνώμη παρέχεται ύστερα από μυστική διάσκεψη, δύο (2) μήνες το αργότερο, αφότου το συμβούλιο έλαβε το σχετικό παραπεμπτικό έγγραφο του Ελεγκτή Νομιμότητας. Η ποινή πρέπει να είναι ανάλογη με τη βαρύτητα του παραπτώματος, στο οποίο έχει υποπέσει ο εγκαλούμενος. 4. …». Εξάλλου, στο άρθρο 238 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι, μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., «1. … ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων κατά τα άρθρα 225, 226 και 227 του παρόντος ασκείται από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης … [περαιτέρω δε] τις αρμοδιότητες του Ελεγκτή Νομιμότητας που προβλέπονται στα άρθρα 233, 234, … του παρόντος ασκεί ο Γενικός Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης …», στο δε άρθρο 28 παρ. 1 του ν. 4325/2015 (Α΄ 47) ορίζεται ότι «Σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση συνιστάται θέση προϊσταμένου, που φέρει τον τίτλο “Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης”. … Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας νοείται, από το διορισμό του, ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης …». Τέλος, στο άρθρο 238 παρ. 7 του ως άνω ν. 3852/2010, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 131 του ν. 4555/2018, ορίζεται ότι: «Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. δεν εφαρμόζονται τα άρθρα 124, 125 και 126 του παρόντος και εξακολουθούν να ισχύουν τα άρθρα 232, 233, 234 του ν. 3852/2010. Κατά το μεταβατικό αυτό διάστημα τις αρμοδιότητες του Ελεγκτή Νομιμότητας ασκεί ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. …».
5. Επειδή, περαιτέρω, ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄ 114), ορίζει στο άρθρο 75 ότι: «Ι. Οι δημοτικές και οι κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι Αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) … β) Περιβάλλοντος, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. … 4. Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η αποκομιδή και Διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και Διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των κοινόχρηστων χώρων και ιδιαίτερα των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς, σύμφωνα με την κείμενη σχετική νομοθεσία. 5. … 25. Η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.). …» και στο άρθρο 76 ότι:
«1. Οι δημοτικές και Κοινοτικές αρχές ασκούν τις αρμοδιότητές τους, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των νόμων, των κανονιστικών διατάξεων της Διοίκησης και των κανονιστικών διατάξεων που θεσπίζουν οι ίδιες, σύμφωνα με το άρθρο 79. Κατά την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη: α. … ε. Την ανάγκη για υψηλής ποιότητας περιβαλλοντική προστασία και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ανάγκη προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης των περιοχών τους. …».
6. Επειδή, εξάλλου, ο ν. 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» (Α΄ 160) ορίζει στο άρθρο 1 ότι: «1. Σκοπός του παρόντος νόμου είναι η θέσπιση θεμελιωδών κανόνων και η καθιέρωση κριτηρίων και μηχανισμών για την προστασία του περιβάλλοντος έτσι ώστε ο άνθρωπος, ως άτομο και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου να ζει σε ένα υψηλής ποιότητος περιβάλλον μέσα στο οποίο να προστατεύεται η υγεία του και να ευνοείται η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. (Η προστασία του περιβάλλοντος, θεμελιώδες και αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας και πολιτικής, υλοποιείται κύρια μέσα από το δημοκρατικό προγραμματισμό). 2. Ειδικότερα βασικοί στόχοι του νόμου αυτού είναι οι ακόλουθοι: α) Η αποτροπή της ρύπανσης και γενικότερα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και η λήψη όλων των αναγκαίων για το σκοπό αυτόν, προληπτικών μέτρων. β) Η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας και από τις διάφορες μορφές υποβάθμισης του περιβάλλοντος και ειδικότερα από τη ρύπανση και τις οχλήσεις. …». Περαιτέρω, στο άρθρο 2 του νόμου αυτού δίνονται ορισμοί περιβαλλοντικών εννοιών, στο άρθρο 4, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 31 του ν. 4014/2011 (Α΄ 29), ρυθμίζεται η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την προστασία του περιβάλλοντος από έργα και δραστηριότητες και στο άρθρο 12 του ίδιου νόμου, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ορίζεται ότι: «1. … 2. Υπόχρεοι φορείς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι οι ΟΤΑ που μπορούν όμως να μη δέχονται τη διαχείριση στερεών αποβλήτων που λόγω της σύνθεσης του είδους ή της ποιότητας και ποσότητάς τους δεν είναι δυνατό να διατεθούν μαζί με τα οικιακά. Στην περίπτωση αυτή υπόχρεοι για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα από τις δραστηριότητες των οποίων προέρχονται τα απόβλητα ή τρίτα πρόσωπα στα οποία μπορούν να αναθέτουν την εκτέλεση των σχετικών εργασιών, μετά από άδεια που χορηγείται και στις δύο περιπτώσεις από τον οικείο νομάρχη. … 3. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο γίνεται βάσει σχεδιασμού που αποσκοπεί στη μελέτη και τον καθορισμό των μεθόδων διαχείρισης καθώς και στη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων διάθεσης των στερεών αποβλήτων. (Κατά το σχεδιασμό λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές, οικονομικές, τεχνικές, περιβαλλοντικές) … 4. Οι υπόχρεοι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων φορείς σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 2 συντάσσουν σχέδιο για τον τρόπο λήψης κατάλληλων μέτρων για τον περιορισμό των στερεών αποβλήτων, την εφαρμογή μεθόδων για την ανακύκλωση και την επεξεργασία τους, τη λήψη από αυτά πρώτων υλών και ενεργείας και για κάθε άλλη μέθοδο επαναχρησιμοποίησή τους». Εξάλλου, στο άρθρο 30 παρ. 1 του ν. 3536/2007 (Α΄ 42) ορίζεται ότι: «α) Τροποποιείται η παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α΄) ως προς τον ορισμό των αρμόδιων φορέων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και των ανάλογων αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. (παρ. 3 και 4). Η προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων σε κάθε Περιφέρεια της χώρας διενεργείται με ευθύνη των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), που προβλέπονται στο άρθρο 7 παρ. 2 της κ.υ.α. 50910/2727/ 2003 (ΦΕΚ 1909 Β΄/22.12.2003), οι οποίοι αντιστοιχούν στις διαχειριστικές ενότητες κάθε Περιφέρειας και οι οποίοι οργανώνονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις επόμενες παραγράφους. β) Οι ΦΟΔΣΑ είναι δυνατόν να συνιστώνται από Ο.Τ.Α. που ανήκουν σε περισσότερες της μίας διαχειριστικές ενότητες και να έχουν την ευθύνη για την υλοποίηση των ανωτέρω ενεργειών στο γεωγραφικό χώρο που αντιστοιχεί σε αυτές. γ) Όταν Διαχειριστική Ενότητα περιλαμβάνει μόνον έναν Ο.Τ.Α., τότε αυτός αποτελεί το ΦΟ.Δ.Σ.Α. της Διαχειριστικής αυτής Ενότητας. δ) Οι ΦΟ.Δ.Σ.Α. μπορούν να εκτελούν και τη συλλογή και μεταφορά των στερεών αποβλήτων, εφόσον γίνει σχετική ανάθεση από Ο.Τ.Α. της Διαχειριστικής τους Ενότητας» [όπως οι περ. γ΄ και δ΄ προστέθηκαν με το άρθρο 24 παρ. 7 του ν. 3613/2007 (Α΄ 263)]. Εξάλλου, στο άρθρο 28 παρ. 2 του ως άνω ν. 1650/1986, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 7 παρ. 2 του ν. 4042/2012 (Α΄ 24), ορίζεται ότι: «Όποιος προκαλεί ρύπανση ή υποβαθμίζει το περιβάλλον με πράξη ή παράλειψη που αντιβαίνει στις διατάξεις του νόμου αυτού ή των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους ή και χρηματική ποινή 3.000,00 έως 60.000,00 ευρώ. Αν η πράξη του προηγούμενου εδαφίου τελέστηκε από αμέλεια, επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή και χρηματική ποινή. Αν οι αρνητικές επιπτώσεις της ρύπανσης ή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος είναι, με βάση το είδος ή την ποσότητα των ρύπων ή την έκταση ή τη σημασία της υποβάθμισης, περιορισμένες επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή και χρηματική ποινή». Σύμφωνα δε με το άρθρο 14 του ν. 4042/2012, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, «Η διαχείριση των αποβλήτων πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία και χωρίς να βλάπτεται το περιβάλλον, και ιδίως: α) χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το νερό, τον αέρα, το έδαφος, τα φυτά ή τα ζώα, β) χωρίς να προκαλείται όχληση από θόρυβο ή οσμές, και γ) χωρίς να επηρεάζεται δυσμενώς το τοπίο ή οι τοποθεσίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος». Τέλος, σχετικά με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων ίσχυε εν προκειμένω η ΗΠ/50910/2727/16.12.2003 κοινή απόφαση των υπουργών οικονομίας και οικονομικών, εσωτερικών, δημόσιας διοίκησης και αποκέντρωσης, περιβάλλοντος, χωροταξίας και δημοσίων έργων, υγείας και πρόνοιας, γεωργίας και εμπορικής ναυτιλίας με τίτλο «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης» (Β΄ 1909).
….
8. Επειδή, με βάση τα παραπάνω, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη όσα έγιναν αμετακλήτως δεκτά με την …/2020 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου …σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες προέβη ο προσφεύγων για την, κατά το δυνατό, καλύτερη λειτουργία του ΧΥΤΑ …κατά την κρίσιμη χρονική περίοδο για την οποία διώχθηκε πειθαρχικά, κρίνει ότι, σε κάθε περίπτωση, δεν συντρέχει το στοιχείο της βαριάς αμέλειας στο πρόσωπο του προσφεύγοντος, όπως απαιτεί το άρθρο 233 παρ. 2 στοιχ. α΄ του ν. 3852/2010 για τη θεμελίωση πειθαρχικής ευθύνης, και, συνεπώς, δεν στοιχειοθετείται το πειθαρχικό παράπτωμα της παράβασης καθήκοντος (πρβλ. ΣτΕ 1066-70/2020, 1415/2014, 4068/2009). Για τον λόγο αυτό, βασίμως προβαλλόμενο, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή και να εξαφανιστεί η προσβαλλόμενη απόφαση.